Tazminat Hukuku
Kişi ya da kurumların haksız eylemlerinden kaynaklanan maddi ve manevi zararların giderilmesi konularını kapsar. Tazminat hukuku, maddi ve manevi tazminat olmak üzere iki aşamada ele alınır.
Maddi tazminat davalarında, ölüm ya da destekten yoksun kalma gibi mağduriyetler karara bağlanır. Ayrıca iş gücü ve bedensel zararlardan kaynaklanan zararlar da ele alınır.
Manevi tazminat davalarında ise, davacı olan kişinin haksız eylemler sonucunda ruhsal bütünlüğünün bozulması ve bu durumdan kaynaklı manevi acıların giderilmesi amaçlanır.
Tazminat Davaları Nelerdir?
Maddi ve manevi tazminat olarak genel ayrımı yapılan tazminat davaları, kendi içinde bazı konu başlıklarıyla ele alınır:
- Kıdem tazminatı davaları,
- Haksız gözaltı nedeniyle açılan tazminat davası,
- Boşanma davası nedeniyle istenen maddi ve manevi tazminatlar,
- Meslek hastalıkları nedeniyle talep edilen tazminatlar,
- Trafik kazası sonucu açılan davalar,
- İş güvencesi davaları,
- Kişilik haklarının korunmaması nedeniyle açılan davalar,
- Doktorun hatalı uygulamalarından kaynaklanan zararların konu edildiği davalar.
Manevi Tazminat Açma Nedenleri
Tazminat hukuku kapsamında manevi tazminat davasının açılabilmesi için bazı şartların var olması gerekir. Yani kişi ya da kişiler, kendi haklı gördükleri nedenler üzerinden dava açamazlar. Açsalar bile kabul edilmeyebilir.
Türk Borçlar Kanununun 56 ve 58. Maddelerine göre kişi ya da kişilerin manevi tazminat davası açabilmesi için aşağıdaki şartların var olması gerekir:
- Bedensel bütünlüğü zarar görmüş olmalıdır.
- Bedenen ağır zararlara uğramış olmalıdır.
- Haksız eylem sonucunda kişinin ölümü gerçekleşmiştir.
Tazminat Davaları Hangi Durumlarda Açılabilir?
Haksız fiil kavramı oldukça geniştir. Yasalarda bu kavrama net tanımlamalar gelmiştir. Mesela tazminat hukuku kapsamında boşanma nedeniyle maddi ve manevi olarak zarara uğranıldığı öngörülmüştür. Zarara uğrayan kişi bu nedenle dava açabilir ve tazminat isteyebilir.
Nişan bozma sebebiyle bazı maddi tazminat kalemleri oluşabilir. Ya da iş kazasından dolayı ağır yaralanma ve ölüm durumunda, tazminat alma durumu oluşabilir.
Doktorun hatalı uygulamalarından kaynaklanan bedensel ve psikolojik bozulma durumlarında, zarara uğrayan kişi tazminat davası açabilir.
Özellikle internet ortamında sıkça karşılaşılan ve ispatı da oldukça kolay olan hakaret suçunun işlenmesi durumunda, hakarete uğrayan kişi, haklarını korumak adına dava açabilir.
Ülkemizde sıklıkla karşılaştığımız trafik kazaları, tazminat davalarına konu olmuştur.
Trafik kazasının yaralanma ve mal kaybı ile sonuçlanması ile birlikte, zarara uğrayan kişi tazminat davası açabilir.
Eğer kaza, kişinin ölümü ile sonuçlanmışsa tazminat miktarı daha fazla olur. Trafik kazası sonucunda açılan davaya, aşağıdaki kişi ve kurumlar da dahil olacaktır:
- Kazayı yapan aracın sürücüsü,
- Aracın sahibi,
- Araç eğer bir işletmeye bağlıysa işletmenin sahibi,
- Sigorta şirketleri.
Tazminat Davaları Hangi Mahkemelerde Görülür?
Eğer söz konusu tüzel kişiyse, tüzel kişinin ikamet ettiği yere en yakın Asliye Hukuk mahkemesinde açılabilir.
Eğer söz konusu haksız fiile dayalı tazminat davası ise aşağıdaki mahkemelere dava açılabilir (HMK madde 16):
- Fiilin işlendiği yer mahkemesi,
- Zararın meydana geldiği yerde açılabilir. Mesela merkezi İzmir’de bulunan bir şirkete, internet yoluyla İstanbul ilinden zarar verilmişse, dava hem İstanbul hem de İzmir mahkemelerinde açılabilir.
- Haksız fiilin meydana geldiği yer ve kişinin ikamet ettiği yer farklıysa, zarara uğrayan kişi ikamet ettiği yerde dava açabilir.
Dava konusu, ticari iş ya da işlemlerden kaynaklı ise Asliye Ticaret mahkemeleri bu konuda yetkilidir.
Tazminat Davaları Ne Kadar Sürer?
Net bir süreden bahsetmek mümkün değildir. Kanunun öngördüğü ortalama süre, Asliye Ticaret mahkemelerinde görülen davalar için 547 gün, Asliye Hukuk mahkemeleri için ise 425 gündür. İş mahkemeleri için her ne kadar 6 ay gibi kısa bir süre öngörülse de, genel olarak 550 gün civarı sürdüğü bilinmektedir.
Yani tazminat davaları da, diğer davalarda olduğu gibi bazı unsurlara bağlı olarak değişebilir.
Tazminat hukuku ile ilgili mevzuata, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm bağlantısından ulaşabilirsiniz.
